پس از اینکه شرکت انویدیا، رسماً جدیدترین محصولات خود را بر پایۀ معماری Ampere معرفی کرد، روزانه اطلاعات بیشتری از این محصولات منتشر می‌شود. در کنار کانکتور جدید 12 پین، سیستم خنک کنندۀ جدید Founder’s Edition یکی از بزرگترین تغییرات Ampere نسبت به نیای خود، Turing به حساب می‌آید و همه در مورد میزان کارآمدی و بهره‌وری این خنک کننده سوال می‌پرسند.
طراحی کاملاً جدید خنک‌کنندۀ مرجع مخصوص محصولات بالارده (High-End)، راه حلی برای پاشنۀ آشیل همیشگی محصولات Founder’s Edition به حساب می‌آید. این محصولات، همیشه از دمای بالا و خنک‌کنندۀ ضعیف و کم‌بازده رنج می‌بردند و حال، انویدیا می‌خواهد کاری کند که دیگر، مشتریان کارت گرافیک‌های سفارشی را به نسخه‌های مرجع، به خاطر دمای پایین‌تر ترجیح ندهند! اما، همچنان در بین صاحب نظران و علاقمندان به حوزۀ سخت افزار، اختلاف است که آیا این طراحی جدید، به ضرر دیگر قطعات سیستم است یا خیر، آیا این طراحی دمای پردازنده را به واسطۀ شلیک هوای گرم به داخل خنک‌کنندۀ بادی آن بالاتر می‌برد و در کنار این کارت گرافیک‌ها باید از خنک کننده‌های مایع حلقه بسته (AiO) استفاده کرد؟ بیایید برای پاسخ دادن به این سوالات، نگاه نزدیک‌تری به این سیستم خنک کننده بیندازیم.
تفاوت‌های عدیده با نسل پیشین، چه در ظاهر و چه در باطن!
در بحث طراحی سیستم خنک کننده برای کارت گرافیک‌های RTX 30’ Ampere، انویدیا باید به میز طراحی برمی‌گشت و سیستم خنک‌کنندۀ Founder’s Edition را کاملاً بازطراحی می‌کرد؛ بلکه این خنک کننده‌ها بتوانند از پس توان حرارتی (TDP) بالای محصولات جدید، علی الخصوص RTX 3090 و RTX 3080 برآیند. بسیاری از نوآوری‌های به‌کار رفته، به خنک‌کنندۀ مرجع محصولات میان‌ردۀ این سری مانند RTX 3070 نیز راه‌یافته‌اند؛ با این وجود که این کارت، نسبت به نسل پیشین TDP آن‌چنان بالاتری ندارد.
در ابتدا، نگاهی به نسل پیشین خنک‌کنندۀ Founder’s Edition به کار رفته در کارت گرافیک‌های RTX 20’ Turing می‌اندازیم. این خنک کننده، از همان طراحی آشنا و بسیار معمولی بهره‌مند است؛ دو عدد فن بر روی کارت، هوای خنک را به داخل هیت سینک می‌دمند و هوای گرم، از پشت و اطراف کارت خارج می‌شود.
شرکت انویدیا به این نتیجه رسید که این طراحی، به درد کیس‌های مدرن و مسیر جریان هوای داخل آن‌ها، نمی‌خورد. به عنوان مثال، مطابق استاندارد‌های امروز یک کیس ATX، یک یا دو عدد فن در جلوی کیس هوای تازه را به داخل می‌آورند و یک عدد فن در پشت به همراه دو عدد فن در بالا، هوای گرم را از کیس خارج می‌کنند.
با نحوۀ جانمایی کارت گرافیک در داخل کیس، مسیر و منطق این نقشۀ جریان هوا کاملاً به هم می‌ریزد. به جای این که هوای تازه، مسیر خود را پس از گذر از فن‌های جلویی تا فن‌های خروجی در عقب و بالای کیس طی کند، بخش زیادی از آن به داخل کارت گرافیک کشیده می‌شود. این هوا، گرما را از هیت سینک کارت می‌گیرد و از کنار کارت خارج می‌شود، اما همچنان در داخل کیس گرفتار است و در مسیر خروج هم نیست!
آرایش Push-Pull، برای اولین بار در یک کارت گرافیک!
انویدیا از یک سیستم فن دمنده-مکنده (Push-Pull) در کنار یک هیت سینک هیبریدی محفظۀ بخار (Vapor Chamber) برای نسل جدید خنک‌کنندۀ Founder’s Edition مخصوص مدل‌های RTX 3090 و 3080 استفاده کرده است. فن سمت چپ، هوای تازه را به درون هیت سینک می‌کشد و آن را مستقیماً از پشت کیس (محل درگاه توسعه) خارج می‌کند، درست مانند خنک کننده‌های دمنده (Blower Style) که در کارت گرافیک‌های مرجع پیشین (از سری 400 تا 1000) دیده‌ایم. فن سمت راست، هوای تازه را از بین پره‌های هیت سینک و لوله‌های حرارتی (Heat Pipe) عبور می‌دهد و آن را از پشت کارت خارج می‌کند. این جریان هوای خارج شده از پشت کارت، در صورت قرار داشتن خنک‌کنندۀ بادی برج شکل (Tower Aircooler) بر روی پردازنده، درست از میان آن عبور می‌کند و سپس از طریق فن پشت کیس، خارج می‌شود.
انویدیا ادعا می‌کند که این سیستم خنک کنندۀ جدید، RTX 3080 را 20 درجه نسبت به RTX 2080، و RTX 3090 را 30 درجه نسبت به Titan RTX (اگر دو کارت Turing در شرایطی قرار گیرند که به اندازۀ دو کارت Ampere حرارت تولید کنند) خنک‌تر نگه‌می‌دارد. همچنین، انویدیا معتقد است که میزان نویز تولیدی RTX 3080 و RTX 3090 نسبت به RTX 2080 و Titan RTX، به ترتیب 10 دسی‌بل و 20 دسی‌بل کمتر است.
لازم به ذکر است که خنک کننده‌های RTX 3080 و RTX 3090 به ترتیب دو و سه عدد از درگاه‌های توسعۀ سیستم شما را اشغال خواهند کرد. انویدیا ادعا می‌کند که به لطف خنک کنندۀ جدید، شما می‌توانید اوورکلاک‌های سنگینی بر روی کارت گرافیک RTX 3090 Founder’s Edition اعمال کنید و این کارت، همچنان خنک و ساکت خواهد ماند…
آیا خنک کنندۀ جدید دمای پردازنده را بالاتر می‌برد؟
حال سوال اصلی این است؛ که آیا این نوع طراحی و مهندسی جریان هوا، دمای پردازنده را دستخوش افزایش می‌کند یا خیر؟ خنک کنندۀ کارت‌های RTX 3080,3090 هوای گرم را مستقیم به داخل خنک‌کنندۀ پردازنده هدایت می‌کند و این مسئله، موجب نگرانی کاربران شده است.
معمولاً در کارت گرافیک، خروج هوای گرم از خود کارت بسیار مهم‌تر از این است که هوای گرم، کجا می‌رود. اگر به کارت گرافیک‌های امروزی نگاه کنید، خواهید دید که فن‌ها، هوای تازه را در جلوی کیس دریافت می‌کنند و هوای گرم را از کناره‌های کارت خارج می‌کنند. می‌بینیم که هوای گرم، همچنان در داخل کیس سرگردان است و پس از گذشت زمان، متوسط دمای هوای داخل کیس بالا می‌رود که تأثیر منفی مستقیم، روی دمای پردازنده دارد.
باید صبر کرد و دید!
دیدیم که خنک کننده‌های پیشین نیز، آن‌چنان به نفع دمای پردازنده نبودند! حال باید تا آغاز عرضۀ محصولات جدید و باز شدن پای آن‌ها به عرصۀ تست و بنچمارک صبر کرد و دید که محصولات مجهز به خنک کنندۀ جدید، چطور زیر دستان بی‌رحم اوورکلاکرها دوام می‌آورند!
مطابق اعلام رسمی شرکت انویدیا، کارت گرافیک‌های RTX 3090 و RTX 3080 در میانۀ ماه سپتامبر میلادی (مصادف با اواخر مهرماه سال جاری) به بازار عرضه خواهند شد؛ بلکه سوالات بی‌پایان علاقه‌مندان به حوزۀ سخت افزار، بالاخره پاسخ داده شوند.
